De R-Ladder en de transitie naar een circulaire economie
Terwijl klimaatverandering en milieuproblemen steeds erger worden, voeren veel landen beleid en praktijken uit om een circulaire economie te bevorderen. In Nederland is de R-ladder een essentieel kader in de transitie naar een meer duurzame en circulaire economie.
De R-ladder is een hiërarchie van acties met betrekking tot productbeheer en afvalvermindering. Het doel van de R-ladder is om afval te elimineren en waar mogelijk om te zetten in waardevolle hulpbronnen, de behoefte aan nieuwe hulpbronnen te verminderen en een duurzame en circulaire economie te creëren. Laten we elk van de negen stappen en hun impact eens nader bekijken. Per trede leggen we uit wat het inhoud, welke impact ermee bereikt kan worden en geven we een voorbeeld van een bedrijf of persoon die hier een toffe business van heeft gemaakt.
R0. Refuse (Weigeren)
De eerste en meest impactvolle stap op de R-ladder is in de eerste plaats weigeren materialen te gebruiken of onnodig afval creëren. Dit kan worden bereikt door de consumptie van goederen en diensten die niet nodig zijn of niet duurzaam zijn, te verminderen. Bijvoorbeeld het weigeren van wegwerpproducten. Door producten met onnodig afval te weigeren, verminderen we de hoeveelheid afval die wordt gegenereerd en dragen we direct bij aan een schoner en duurzamer milieu.
Een goed voorbeeld hiervan zijn Nicky en Jessie die al sinds 2014 zero waste leven en hun tips delen met hun lezers op https://www.hetzerowasteproject.nl/.
R1. Rethink (Herdenken)
De tweede en hele impactvolle trede staat voor het herdenken omtrent huidige vormen van omgaan met materialen en producten. Voornamelijk het onnodig produceren, wegwerp verpakkingen vervangen en het vinden van nieuwe innovatieve oplossingen die bijdragen aan het afval probleem. Maar ook omgaan met energiegebruik of andere niet-duurzame activiteiten spelen een rol. Een van de beste voorbeelden is het hebben van een eigen (afwasbare) mok op kantoor, zodat er geen bekertjes uit de automaat meer nodig zijn. De interessantste producten om herdenken bij toe te passen zijn producten die onnodig eenmaal gebruikt worden.
Een mooi voorbeeld hiervan is re:Mix van Open Funk. Deze mixer bestaat alleen uit de mechanische kant van een blender, namelijk het snijmes. De bixbeker is vervangen door alle potjes die mensen mogelijk al in huis hebben. Een nieuwe manier van hoe we omgaan met materiaal.
R2. Reduce (Verminderen)
De derde stap in de R-ladder is het verminderen van het geproduceerde afval. Dit kan door minder van het product te gebruiken en de levensduur van een bepaald product te verlengen. Dit kan door goederen te produceren die duurzamer zijn en een lange levensduur hebben. Wanneer je meer kijkt naar kort-gebruik is het verminderen van verpakking een interessante richting. Veel producten worden namelijk onnodig beschermd door overtollige verpakking. Maar ook het gebruiken van composteerbare materialen of minder materiaal heeft een grote invloed op deze R-strategie.
Een goed voorbeeld hiervan is de Google Nest. Zeker omdat deze slimme thermostaat mensen aanstuurt minder energie te gebruiken. Maar ook de Ecostoof is een mooie toepassing van de reduce strategie.
R3. Reuse (Hergebruiken)
De vierde stap is het hergebruiken van producten door ze een tweede leven te geven. Dat kan met duurzame goederen zoals wasbare kleding, hervulbare bekers, of met het openbaar vervoer in plaats van met de eigen auto. Om nog een voorbeeld te geven: Marqt, een Nederlandse supermarkt, moedigt klanten aan om hun containers mee te nemen om voedsel en andere huishoudelijke benodigdheden bij te vullen door een korting aan te bieden. Door hergebruik verminderen we onze behoefte om te consumeren en verminderen we de hoeveelheid geproduceerd afval.
Een goed voorbeeld hiervan is het bedrijf Circulware. Zij maken herbruikbare voedselverpakkingen en servies voor food delivery & take away, catering, restaurants en evenementen.
R4. Repair (Repareren)
De vijfde stap is het repareren van producten om hun levensduur te verlengen. In een circulaire economie is het essentieel dat we streven naar verlenging van de levensduur van elk product. In Nederland bieden sommige bedrijven reparatieservices aan van elektronische apparaten zoals telefoons of laptops om de levensduur van dergelijke gadgets te verlengen. Door te repareren verminderen we afval en benadrukken we de waarde van het optimaal benutten van producten.
Een goed en echt Nederlands voorbeeld hiervan is Swapfiets. Hun goed lopende business model is gefocust op dat fietsen wel eens kapot gaan. Mensen met een Swapfiets hebben een abonnement op de reparatie service.
R5. Refurbish (Opknappen)
De zesde stap is het opknappen van producten door enkele onderdelen te vervangen en de producten te repareren. Dit verschilt van reparatie in die zin dat we het algehele uiterlijk en de functionaliteit van een product kunnen verbeteren, waardoor het een tweede leven krijgt. Dit zijn voornamelijk cosmetische opschoningen.
Een goed voorbeeld hiervan is de Nederlandse marktleider op het gebied van refurbishment: Leapp. Zij refurbished Apple producten. Zo kan je een “zo goed als nieuw” Apple product kopen, voor een lager budget.
R6. Remanufacture (Herfabriceren)
De zevende stap is het herfabriceren van producten door de materialen af te breken tot hun basisstaat en ze te gebruiken om een nieuw product te creëren. Dit proces verhoogt de waarde van het materiaal door de levensduur verder te verlengen. Een voorbeeld hiervan is het recyclen van gebruikte auto-onderdelen tot een nieuwe auto. Maar ook in de elektronica wereld is remanufacture een interessante richting. Het verschil met refurbish is dat het product volledig uit elkaar gehaald wordt en daarna weer in elkaar wordt gezet.
Een goed voorbeeld hiervan is Vepa. Zij herfabriceren meubels vanuit bestaande onderdelen.
R7. Repurpose (Herbestemmen)
De achtste stap is het herbestemmen van producten door het oorspronkelijke gebruik te wijzigen of het aan te passen voor een geheel nieuw doel. Dit brengt meestal een beetje creativiteit met zich mee, aangezien de producten het oorspronkelijke gebruik mogelijk hebben overleefd. Versleten kleding of linnengoed kan bijvoorbeeld in stukken worden geknipt en aan elkaar worden genaaid tot nieuw kleed. Maar ook oude elektronica kan als kasten fungeren of een badkuip als plantenbak.
Een goed voorbeeld hiervan is Freitag. Zij maken tassen van oude vrachtwagen zeilen. Een echte upcycle van een verder onbruikbaar materiaal!
R8. Recycle (Recyclen)
De negende stap is het recyclen van afvalstoffen. Nederland heeft een robuust recyclingsysteem met sorteermachines die verschillende materialen zoals glas, plastic of papier herkennen en scheiden. Het idee is om de materialen af te breken voor hergebruik als grondstof bij het maken van nieuwe producten.
Een goed voorbeeld waarbij recycling door de hele productie keten wordt aangejaagd is de Circular Plastics Alliance. Daarnaast hebben zij een Academy waar ondernemers kunnen leren over de circulaire economie.
R9. Recover (Terugwinnen)
De tiende en laatste stap is het terugwinnen van materialen nadat deze zijn gebruikt. Deze stap omvat het terugwinnen van het resterende materiaal van een product, dat soms gevaarlijke stoffen kan zijn, zoals kwik of lood. Het doel is om van het product materialen te maken die als energie kunnen worden gebruikt. Het liefst voorkom je dat deze stap ingezet wordt, aangezien het een laatste redding is om waarde uit het materiaal te houden.
Kortom, de transitie naar een circulaire economie is essentieel voor het welzijn van het milieu, en de R-ladder is een krachtig kader om dat te bereiken. Door de negen stappen van de R-ladder te begrijpen en te implementeren, kunnen we de hoeveelheid afval die in de samenleving wordt gegenereerd aanzienlijk verminderen, een duurzaam en efficiënt gebruik van hulpbronnen bevorderen, de koolstofemissies verlagen en uiteindelijk een veel schonere en duurzamere planeet bereiken.
Hoe hoger je met je bedrijf op de ladder presteert hoe interessanter en impactvoller het is voor het bereiken van een circulaire economie. Het kan lastig zijn te bedenken hoe een circulaire economie financieel kan werken. Gelukkig zijn er enorm veel interessante business modellen te vinden die zowel duurzaam zijn voor jouw bedrijf als duurzaam zijn voor de wereld.
Het is heel interessant om op verschillende treden van de ladder impact te maken met jouw bedrijf. Heb je nu de wens om met verduurzaming aan de slag te gaan maar weet je niet waar te beginnen of waar voor jou interessante businesskansen op de R-ladder liggen? Laten we er samen mee aan de slag gaan! Horizonteer kan jou ondersteunen in deze duurzame business transitie.
Ben jij er klaar voor? 📞 ons en laten we beginnen!
